Człowiek dialogu

Christian de Cherge, Ludzie Boga

Wydawnictwo Promic, seria Losy

Christian de Cherge (ur. 1937) był francuskim trapistą, od 1984 roku przeorem klasztoru w Tibhirine w Algierii, jednym z siedmiu mnichów porwanych i zamordowanych w 1996 roku, w trakcie wojny domowej, w której – jako ludzie głoszący i miłujący pokój – nie uczestniczyli i nie chcieli uczestniczyć. Książka nie jest zapisem tych wydarzeń; jest zbiorem notatek i refleksji duchownego – można śmiało powiedzieć, że jego testamentem.

Zapiski zostały podzielone na trzy rozdziały: Człowiek modlitwy, Człowiek dialogu i Człowiek życia złożonego w ofierze i przebaczenia. Każdy z nich zawiera wiele mądrych myśli i spostrzeżeń, ale najciekawszy i najbardziej oryginalny wydaje mi się środkowy. De Cherge, któremu przyszło żyć w kraju pełnym muzułmanów, rzeczywiście otwiera się na dialog międzywyznaniowy, robi to z oddaniem, przekonaniem i miłością. To już nie jest tolerancja, ale wspólne poszukiwanie Prawdy, Boga Jedynego, zjednoczenie w modlitwie i wierze mimo różnic. Jego refleksjom towarzyszą cytaty z Pisma Świętego, dokumentów Kościoła i z Koranu. Duchowny wskazuje liczne płaszczyzny porozumienia i pokazuje, że inny nie znaczy gorszy, więcej: że inność jest ogłaszana (...), ofiarowana jako znak Jedynego i nawet jako droga do Niego, "dla tych, którzy pojmują". W praktyce jest to piękna postawa pełna szacunku i miłości do bliźniego. Czyż bowiem wiara każdego człowieka o prawym sercu nie jest skarbem Boga?

W dzienniku pojawiają się także refleksje dotyczące modlitwy, ofiarowania życia, codzienności przeżywanej z wiarą i oddaniem – wszystkiego tego, co rodzi się z trwania każdego dnia blisko Boga i bliźniego (a w gruncie rzeczy bliźni to po prostu ten, do którego się zbliżamy). W ostatniej części przeor – teoretycznie, bo jeszcze nic się nie zdarzyło – przebacza temu, który pozbawi go życia, nazywając go przyjacielem ostatniej minuty. I wyraża nadzieję, że będzie nam dane spotkać się jak szczęśliwym łotrom w raju, jeśli tak zechce Bóg, nasz wspólny Ojciec. Żyje przebaczeniem, bo – jak pisze w innym miejscu – udzielone przebaczenie prowadzi do doświadczenia "ocalonego człowieczeństwa". A na samym końcu wymienia pięć filarów, bez których pokój jest jego zdaniem niemożliwy. Są to: cierpliwość, ubóstwo, obecność, modlitwa i przebaczenie. Po francusku, a więc w oryginale, wszystkie na "p".

Ciężko coś więcej powiedzieć o świadectwie wiary, nadziei i miłości, o zapisie osobistego doświadczenia Boga. Książka nie jest z tych, które się czyta jednym tchem, często wymaga skupienia – choćby ze względu na dość liczne cytaty – niewątpliwie jednak jest cennym głosem we współczesnym świecie pełnym przemocy. Wyłania się z niej portret człowieka pełnego pokoju i pokory, wiary i miłości.

A tu jeszcze kilka cytatów:

Pozwólmy, by życie innego stawiało nam pytania, wytrącało nas z równowagi, wzbogacało; słuchajmy innego, starajmy się lepiej zrozumieć jego tradycję religijną, którą wyraża, i chciejmy respektować ją w takim kształcie, w jakim on nią żyje.

Z doświadczenia wiemy, że drobne gesty często wiele kosztują, zwłaszcza kiedy każdego dnia trzeba je powtarzać. Umyć nogi swoim braciom w Wielki Czwartek to jeszcze można, ale gdyby trzeba było to robić codziennie? (...) Oddaliśmy Bogu nasze serca "hurtem" i dotkliwie nas to boli, a mówiąc wprost: kosztuje, kiedy On bierze je od nas detalicznie. Założyć fartuch jak Jezus, to może być równie poważne i uroczyste jak dar z życia.

O człowieku, który zamordował stu czterdziestu pięciu ludzi:

Słyszy się, że to są dzikie bestie, że to nie są ludzie, że nie można z nimi pertraktować. Ja z kolei mówię: jeśli będziemy tak mówić, to nigdy nie będzie pokoju. Nie do mnie należy sądzić, każda z jego zbrodni jest straszna, ale to nie była dzika bestia. Teraz kolej na Boże Miłosierdzie.

Za książkę bardzo dziękuję wydawnictwu Promic.