Siostry Brontë po raz drugi

Anne Bronte, Lokatorka Wildfell Hall

Wydawnictwo MG

Trzecia ze słynnych sióstr-pisarek, Anne (1820-1849), była mi dotąd nieznana. Razem z Charlotte i Emily wydała w 1846 roku zbiór wierszy, a ponadto napisała dwie powieści – Agnes Grey (1847) oraz Lokatorkę Wildfell Hall (1848). Niestety wkrótce potem zmarła.

Książka jest nietypowa. Mamy w zasadzie dwóch narratorów i jedną historię zawartą w drugiej. Choć to za mało, żeby nazwać ją powieścią szkatułkową, efekt jest ciekawy. Większą część tekstu stanowi dziennik Helen Graham, w którym główna bohaterka opowiada swoją historię; dziennik ten przytacza jednak narrator nadrzędny, którym jest... mężczyzna. Ramą powieści jest powiem list Gilberta Markhama do przyjaciela i ów dżentelmen jest pierwszym narratorem, jakiego poznajemy.

Do Wildfell Hall przybywa młoda wdowa z kilkuletnim synkiem. Żyje na uboczu, ale mimo to (tym bardziej?) wzbudza poruszenie i zainteresowanie w całej okolicy. Panie są zazdrosne, panowie zaciekawieni. Mimo kiepskiego pierwszego wrażenia pomiędzy nią a Gilbertem Markhamem nawiązuje się nić sympatii, która jednak kilkakrotnie jest wystawiana na próbę. Wśród mieszkańców szybko zaczynają krążyć plotki, a Helen Graham nie chce i nie może ich rozwiewać. W końcu jednak decyduje się wyjawić prawdę i daje przyjacielowi do przeczytania swój dziennik, który wszystko wyjaśnia. Cofamy się o kilka lat i nagle znajdujemy się w zupełnie innej historii, w innym miejscu i innym środowisku: młoda kobieta mieszkająca z wujem i ciotką wychodzi za mąż. Z miłości i z przekonania...

Postacie – przynajmniej te główne – są w zasadzie czarno-białe, choć nie od początku jest to oczywiste. Niejmniej jednak wcale mnie to nie raziło ani nie zmniejszało w moim mniemaniu prawdopodobieństwa całej historii. Dzięki temu, że gruntownie poznajemy charakter i sposób myślenia bohaterów-narratorów, możemy zrozumieć ich postępowanie, które w innym wypadku mogłoby dziwić. W przeciwieństwie do Shirley, Helen Graham bardzo mi się podobała, choć zapewne nie wszystkim przypadnie do gustu. Podobnie jak inne bohaterki sióstr Brontë była stanowcza i silna, dumna, konsekwentna. Jej decyzje nie wynikały z uległości i słabości, ale przeciwnie – z wyjątkowego hartu ducha i wytrwałości. I okazuje się, że dobry nie znaczy nudny i pozbawiony charakteru, z czego tak wiele osób nie zdaje sobie sprawy. 

Autorka wyposażyła stworzone przez siebie postacie w stronę duchową; wątek religijny pojawia się w kontraście do tego z Shirley, gdzie Charlotte przedstawiała gadatliwych, pysznych i prymitywnych pastorów. Tu mamy życie wiarą zwykłych ludzi i towarzyszące słowom czyny. Jednocześnie ta religijność została przedstawiona w sposób bardzo nienachalny, jako naturalny rys charakteru niektórych osób, i jest ciekawym aspektem powieści.

Anne Brontë nie porywała się na przedstawianie problemów społecznych, ekonomicznych i politycznych. Napisała po prostu powieść obyczajową, w której zawarła losy kilku konkretnych osób. Niektóre momenty były świetne, inne – nieco ckliwe i sztuczne (choć może półtora wieku temu się takie nie wydawały), ale mimo wszystko jakoś pasujące do całości. Trochę bajkowej. Bohaterowie mi się podobali, choć śmiesznie było czytać w liście Markhama, jak targają nim emocje. Miło było też wrócić po raz kolejny do klimatycznej, XIX-wiecznej Anglii. Lektura bardzo – bardziej niż Shirley – mnie wciągnęła i z niekłamaną przyjemnością zagłębiałam się w kolejne rozdziały.

A teraz będę się czepiać. Korekta – koszmar. Już pal licho literówki, zdarzają się wszędzie (co nie znaczy, że powinny się zdarzać!). Ale w książce pełno jest błędów świadczących o ewidentnej nieświadomości jedynego (!) korektora, przez którego ręce przeszła powieść. Mamy więc powszechne wszem i wobec, bliską odległość oraz mnóstwo sformułowań odnośnie kogo? czego?. Jaki wniosek? Naprawdę redakcja to nie jest coś, na czym warto oszczędzać...

I parę słów o okładce: promocyjny prostokąt mamy nadal, choć już trochę lepiej wpasowuje się w całość okładki i mniej razi. Z niewiadomych przyczyn pani na zdjęciu ma blond włosy, chociaż główna bohaterka jest właścicielką kruczoczarnych loków, co w tekście zostało podkreślone kilkakrotnie. I przede wszystkim: nie czytajcie opisu z okładki! Zdradza ogromną część fabuły. Podobnie było z Shirley. Kolejny apel do wydawcy: prosimy o nieodbieranie nam przyjemności samodzielnego odkrywania losów bohaterów!

Sama powieść wypada bardzo dobrze.

Moja ocena: 7/10.

Za książkę bardzo dziękuję wydawnictwu MG.