Na granicy światów

Shaun Ellis, Penny Junor, Żyjący z wilkami

Wydawnictwo W.A.B., seria Biosfera

Shaun Ellis (ur. 1966) jest znanym badaczem wilków. Wychował się na wsi w Norfolk, gdzie mieszkał z dziadkami – matka pracowała od świtu do nocy, by zarobić na ich utrzymanie. Od najmłodszych lat był bardzo związany z przyrodą, kochał psy i inne zwierzęta. Z czasem coraz bardziej oddalał się od ludzi: zwłaszcza służba w wojsku zniechęciła go do tych, którzy mając tak wielką władzę nad Ziemią wykorzystują ją bezmyślnie i bez opamiętania, wyłącznie dla własnego widzimisię. W wilczym świecie odnajdywał wartości, których nie dostrzegł u ludzi: harmonię, szacunek do żywych istot, wierność i lojalność. Przeprowadził wiele eksperymentów – już pierwszy z nich zakończył się sukcesem – mających na celu dołączenie do watahy, poznanie z bliska zwyczajów i charakteru tych zwierząt. Całymi miesiącami nie zmieniał ubrania, nie mył się, nie utrzymywał kontaktów z ludźmi, jadł to, co one i tak, jak one (tak, miesiącami żywił się wyłącznie surowym mięsem), porozumiewał się z nimi na ich sposób – za pomocą gryzienia, szczypania, lizania i wycia – spał na gołej ziemi bez śpiwora. Latami próbował udowodnić, że wilki nie są agresywne z natury i nie zabijają bez potrzeby, są pożyteczne i mądre, a ich obecność niezbędna dla zachowania równowagi w środowisku przyrodniczym. Jego metody pracy spotykały się z krytyką naukowców, a jednocześnie przynosiły niesamowite rezultaty w codziennej pracy.

Książka jest fascynująca: opowiada o człowieku, który większość życia poświęcił poszukiwaniu swojego miejsca i realizacji pasji. Znane są historie dzieci wychowanych przez zwierzęta i przywróconych – z lepszym lub gorszym skutkiem – cywilizacji. Ale ilu ludzi obrało odwrotną drogę, postanowiło wrócić do początku? Shaun Ellis sam przyznaje, że w pewnym momencie dołącza do watahy, ponieważ jego potrzeba akceptacji była tak silna, że nie mógł dłużej czekać. Wychowywał się bez ojca, z ciągle nieobecną matką, ukochany dziadek zmarł zbyt wcześnie. Wilki dały mu to, czego nie znalazł w dwoim własnym świecie: poczucie przynależności i wartości, o których zapomnieliśmy. Nie potrafił nawiązać żadnej trwałej relacji z drugim człowiekiem: pierwszą żonę z dzieckiem porzucił bardzo wcześnie, na początku swojej drogi. Drugą kobietę, z którą się związał, obarczył czworgiem dzieci i tym razem także "nie wyszło". Nie mogłam uwierzyć, jak o swoich własnych dzieciach ledwie wspomina, że się urodziły (o jednym nawet nie wspomniał, dowiadujemy się tylko z ogólnego rachunku, że w sumie było ich czworo), podczas gdy nowo narodzonym szczeniętom poświęca wiele stron książki, cały wachlarz emocji i sto procent swojej uwagi. Nie potrafię darzyć sympatią ludzi, którzy całą swoją miłość ofiarowują zwierzętom, zupełnie zapominając o człowieku żyjącym tuż obok, zwłaszcza, że badacz wielokrotnie wspominał o wilczej wierności, jedności watahy i rodzinnych wartościach, które go zachwycały, podczas gdy sam skazywał swoje dzieci na wychowywanie się bez ojca. Nie można jednak zaprzeczyć, że jego dokonania są niesamowite, a wiedza ogromna, i mimo że nie przepadam za zwierzętami, książkę czytałam z dużym zaciekawieniem. Nawet po jej przeczytaniu nie mieści mi się to wszystko w głowie, a jednak historia jest prawdziwa.

Ciężko żyć na granicy dwóch światów, ciężko odnaleźć swoje miejsce, odrzucając własne pochodzenie. Badacz większość życia spędził miotając się między swoją miłością a resztką przywiązania do ludzkiego świata. Ale w pewnym momencie przyszła refleksja, że jednak jest i zawsze będzie człowiekiem: że ludzie też zasługują na szansę. I że nie ma sensu przemawiać w imieniu wilka, skoro nie umiesz porozumieć się z ludźmi, którzy mają cię słuchać. To niesamowita książka, nie tylko jako absolutnie wyjątkowa historia o nawiązaniu kontaktu z dzikimi zwierzętami i przekraczaniu wszelkich możliwych granic czy jako źródło wiedzy o wilkach oraz ich udomowionych kuzynach; to opowieść o długiej drodze autora do siebie samego; mężczyzny, który musiał stać się zupełnie wilkiem, by zostać na nowo człowiekiem.

Moja ocena: 7/10.

P. S. Jedna uwaga. Jeśli dorosły, twardy facet zwraca się do niekoniecznie twardych, ale również dorosłych czytelników, i cały czas używa wyłącznie słowa "siusiałem", to mi osobiście ręce opadają...