Góralszczyzna dla początkujących

Antoni Kroh, Sklep potrzeb kulturalnych po remoncie

Wydawnictwo MG

Antoni Kroh to człowiek trochę z pogranicza kultur. Urodził się w Warszawie, ale sporą część dzieciństwa spędził w Bukowinie Tatrzańskiej; o górach opowiada więc nie tylko jako etnograf, ale przede wszystkim – jako przedstawiciel zamkniętej społeczności. Choć zawsze stał nieco z boku, był jednak przez wiele lat jej częścią. 

Sklep potrzeb kulturalnych to dla mnie przede wszystkim rozprawienie się z mitem – paradoksalnie często za pomocą legend i miejscowych opowieści. Antoni Kroh pisze:

W polskiej świadomości społecznej góral gra obecnie podobną rolę, co na Zachodzie Barbarella, Tarzan czy inni superludzie. Każdy góral, jak powszechnie wiadomo, ma około trzech metrów wzrostu, potężne bicepsy, białe portki i niebywałą umiejętność łażenia po skałach. Taki model żyje w naszych umysłach od ponad stu lat.

– a potem wyśmiewa dochodzącą do granic absurdu modę na wszystko, co zakopiańskie (na przykład „Śledziki po góralsku“ ze Słupska), obnaża płyciznę fascynacji góralszczyzną i jednoczesną nieznajomość tematu. A także uzupełnia te braki licznymi anegdotami, legendami, plotkami i faktami, opisując ludzi, miejsca, wydarzenia, czerpiąc z własnych wspomnień i cudzych opowieści. Jego książka pełna jest ciekawostek, historyjek, ale też rzetelnych opisów Podhala i jego kultury. Osobiste spojrzenie splata się z fachową wiedzą i daje rewelacyjny efekt: książkę prawdziwą, interesującą i wyjątkową.

Autor pisze lekko i z humorem; gawędziarski ton utrzymuje się niemal do końca, choć spojrzenie z czasem się zmienia: raz jest to perspektywa ucznia szkoły podstawowej, innym razem – studenta niezbyt przyszłościowego kierunku, by w końcu przejść w spojrzenie etnografa, człowieka o ogromnej wiedzy. Ironia, uśmiech, osobisty stosunek do przedstawianego nam świata sprawiają, że Sklep potrzeb kulturalnych jest nie tylko rzetelnym i fascynującym portretem górali, ale też – po prostu – przyjemną, sympatyczną lekturą.

Książka jest pięknie wydana. Twarda oprawa, dużo zdjęć – czarno-białych, bo przecież świat uchwycony na jej kartach też już powoli odchodzi w niepamięć. I coraz częściej bywa tak:

Pobieżnie tylko omówiłam asortyment Sklepu, bo ciężko w krótkim tekście przedstawić cały kalejdoskop opowieści i obrazów, jakie czekają na odwiedzających. Bardzo polecam Wam tę książkę. Nie tylko tym, którzy kochają – i myślą, że znają – góry i tamtejszych ludzi. Polecam wszystkim, którzy czytają coś więcej niż sensację, choć i takich historii tu nie zabrakło :) To dobra, zabawna lektura, pozwalająca spojrzeć trochę głębiej niż na stragan z ciupagami i stoisko z oscypkiem. Przyda się każdemu.

Moja ocena: 8/10.