Zwykła niezwykła - druga odsłona opowieści o wielkich ludziach

Anna Czerwińska-Rydel, W poszukiwaniu światła. Opowieść o Marii Skłodowskiej-Curie

Ilustracje: Dorota Łoskot-Cichocka

Oprawa: twarda

Stron: 128

Wydawnictwo Bernardinum

Zafascynowała mnie kolejna książka Anny Czerwińskiej Rydel (o poprzedniej – Jaśnie Pan Pichon – tu), zafascynowała mnie sama Skłodowska-Curie – do tego stopnia, że mam ochotę przeczytać jakąś ciekawą biografię dla dorosłych (możecie coś polecić?). Autorka ma nieprawdopodobny dar przybliżania wielkich ludzi młodym czytelnikom: przestępnie, a bez infantylizmu, w krótkich obrazach, które składają się w spójną, kompletną historię. Czytałam tę książkę z rosnącym zainteresowaniem i mogę śmiało powiedzieć, że lepiej poznałam wielką Polkę.

W pierwszym rozdziale poznajemy kilkuletnią Marysię, dziewczynkę, jakich wiele: wesołą, zapatrzoną w rodziców, chętną do zabawy. Jest najmłodsza z rodzeństwa; wraz z Zosią, Józiem, Bronią i Helenką dorasta w domu pełnym ciepła i miłości, w którym mama gra Chopina, a tata czyta dzieciom Pana Tadeusza. Sielanka trwa niedługo: pierwszy cios to śmierć Zosi – Maria ma wtedy zaledwie dziewięć lat. Niedługo potem rodzinę przygniata kolejne nieszczęście: chorująca od dawna mama także odchodzi. Każdy z członków rodziny przeżywa żałobę na swój sposób, wszyscy cierpią, ale życie toczy się dalej: dzieci rosną, kończą szkoły, podejmują decyzje. Marysia zdążyła już wykazać się bystrym umysłem i ponadprzeciętnymi zdolnościami – marzy o studiowaniu nauk ścisłych. Mimo to nie brakuje małostkowych, ograniczonych ludzi, którzy mają ją za nic i rzucają niedbale: "Z ciebie i tak nic nie będzie".

Maria, jaką poznajemy, to silna, odważna, zawzięta kobieta, która zamiast narzekać, woli znaleźć praktyczne rozwiązanie nękających ją problemów; gdy trzeba, zakasuje rękawy i bierze się do pracy, a wyznaczając sobie cel, nigdy nie rezygnuje. Skromna, cicha, z wiecznie niezaspokojoną ciekawością świata, pasją wiedzy, potrzebą uczenia się od każdego i w każdych warunkach. Nauce gotowa poświęcić wszystko, a jednocześnie szczerze kochająca ojca, rodzeństwo, męża i córki. Potrafiła pracować bez wytchnienia, nie wychodząc z laboratorium umieszczonego w szopie nawet na posiłki, jednak soboty i niedziele należały wyłącznie do rodziny. Pani Skłodowska wybierała się z córkami na wycieczki rowerowe, latem pływała, a zimą jeździła na łyżwach. Na zdjęciach zawsze poważna (kto na starych fotografiach nie wychodził poważnie?), w rzeczywistości budząca ogromną sympatię, z pomnika stająca się żywym, bliskim nam człowiekiem: z marzeniami, radościami, rozczarowaniami, szarą codziennością (przez czterdzieści pięć miesięcy przerabiała kawałek po kawałku dziesięć ton smółki uranowej!), trochę większym talentem i znacznie większą determinacją.

Towarzyszymy Marii do momentu, w której pokonana przez chorobę, umiera z uśmiechem na ustach. Od początku do końca jej pozytywne podejście do życia – mimo niełatwych przecież warunków i przykrych doświadczeń – budzi podziw większy nawet niż jej wrodzona inteligencja. To niesamowita kobieta, ale niesamowita przede wszystkim siłą swojego charakteru. I ujmująca zwyczajnością. Albert Eintstein powiedział – cytuję za autorką – Jest jedyną osobą, której nie zepsuła sława.

Wspaniałym uzupełnieniem opowieści są oszczędne, szkicowane ilustracje, ożywione gdzieniegdzie dwoma barwami: fioletową i żółtą. Proste i skromne, jak skromna była bohaterka tej historii; klimatyczne, niczym wyjęte ze starych książek. Bardzo mi się podobają. Fantastycznym pomysłem było także umieszczenie wielu prawdziwych fotografii: zawsze z ogromnym zainteresowaniem przyglądam się, jak wyglądali sławni ludzie, jacy byli jako dzieci i wśród bliskich; myślę, że młodzi czytelnicy będą równie ciekawi.

Na końcu książki znajdziemy jeszcze kilka cennych dodatków: słowniczek trudnych pojęć (głównie chemicznych), kalendarium z życia Marii, krótkie notki biograficzne najważniejszych uczonych z jej otoczenia oraz zestawienie najciekawszych wydarzeń, jakie miały miejsce za jej życia (a więc w latach 1867-1934): ukończenie Wojny i pokoju, opatentowanie gumy do żucia, wynalezienie żarówki, pojawienie się coca-coli, narodziny Agaty Christie, zatonięcie Titanica, wybuch wojny, odkrycie insuliny i penicyliny – jak widać, zestawienie obejmujące wszelkie możliwe dziedziny.

Niestety wkradło się do książki kilka błędów: wszech czasów to dwa odrębne słowa, teorię względności piszemy małymi literami, a przyjmując jakąś konwencję zapisu, należy się jej trzymać: w zestawieniu ciekawych wydarzeń 15% z nich zostało zakończonych kropką, a reszta została kropki pozbawiona. Drobiazg, a razi.

Mimo to książkę uważam za rewelacyjną i niezastąpioną w przybliżaniu dzieciom postaci polskiej uczonej: pierwszej osoby, która dostała Nobla w dwóch różnych dziedzinach, pierwszej pani profesor na Sorbonie, a nade wszystko niesamowitej, dzielnej kobiety, która na zawsze zmieniła oblicze nauki. Polecam dzieciom w wieku wczesnoszkolnym i starszym: sama przeczytałam z ogromną ciekawością. Wspaniała postać, wspaniała książka.

Mam nadzieję, że pani Anna będzie nadal pisać książki o małych ludziach, którzy stali się wielkimi i wielkich, którzy pozostali zwyczajnymi.

Za egzemplarz bardzo dziękuję wydawnictwu Bernardinum.