Piątkowe spotkanie z poezją - Bożena Ptak

Bożena Ptak (ur. 1952) na co dzień jest polonistką. Pochodzi z Gdańska i ma na swoim koncie już sześć tomików, z których pierwszy, Zabawa woskiem, ukazał się w 1979 roku. Jest także autorką hymnu Jestem z Gdańska, za który otrzymała w 2002 roku nagrodę Prezydenta Miasta. Tutaj można zajrzeć na oficjalną stronę poetki, a tu przeczytać wywiad. Najnowszy tomik zatytułowany Niebezpieczny azyl ściągnęłam przypadkiem z bibliotecznej półki i ujął mnie już pierwszym utworem:

Azyl

Na szczęście wierszy nikt nie czyta

Źródło zdjęcia.

tak łatwo w nich się skryć

bo jeśli nawet ambitny krytyk

to cóż obchodzi go ból

śmiech łzy

to przecież nie mnie będzie szukał

sięgnie głębiej

sytuacja liryczna i podmiot

oksymoron apostrofa czy asonans

który nic nie ma wspólnego z moim pulsem

znajdzie coś tam

na własny użytek

wszak z czegoś musi żyć

a ja jestem tam

wyżej

już w pierwszym wersie

Większość utworów wydała mi się smutna. Są nastrojowe, spokojne, a jednocześnie wyziera z nich jakiś pesymizm, niezgoda na życie, pustka i niemożność porozumienia z drugim człowiekiem, niemy krzyk bezsilności – jak choćby w tym wierszu:

Szczęśliwa para

tak mówili ludzie

on się stara o codzienny byt

a ona doskonale gotuje

mają udane dzieci

dwie córeczki i syna

dom z garażem za miastem

więc dlaczego się powiesiła

na sznurku mocno splecionym marzeniami

Z tym wierszem kojarzy mi się bardzo powieść Droga do szczęścia Yatesa. Bardzo sceptycznie podchodzę do takich dramatów, zastanawiam się zawsze: na ile to jest niezadowalanie się namiastką życia, a na ile pogoń za nie-wiadomo-czym i szukanie dziury w całym – co nie zmienia faktu, że te kilka wersów jest przejmujące. Nie do końca takich treści i emocji szukam w poezji, nie zgadzam się na przykład z twierdzeniem, że prawda jest względna/bezwzględna bywa coraz rzadziej. Ale coś w twórczości Bożeny Ptak przykuło moją uwagę – dobór słów, ogromny ból drzemiący pod powierzchnią tekstu.

Podmiot liryczny w tym zbiorze cały czas waha się między pasywną egzystencją (pójdę do specjalisty/ będę grzecznie łykała tabletki na głupotę albo boję się/ że znowu zachce mi się żyć) a buntem wobec rzeczywistości (czy to grzech/ być i nie chcieć...). Wydaje się niestety, że wygrywa rezygnacja:

już nie bluźnię

nie urągam siłom wyższym

nie chowam w ramiona głowy

nie odwracam się plecami

do swoich myśli

tylko tak sobie codziennie spokojnie

konam

Pojawiają się jednak nieliczne akcenty pozytywne:

Liczę nasze cudowne dni

szczęśliwe

jest ich tyle

(...)

dlaczego spocząłeś na laurach

płyń

spróbuj jeszcze raz

Po przeczytaniu całego zbiorku mam wrażenie, że podmiot liryczny jest postacią głęboko nieszczęśliwą, miotającą się w szarej codzienności, bez celu, bez marzeń. I jest bardzo świadomy swojego położenia. To smutne wiersze i chociaż patrzę na świat zupełnie inaczej, z większym optymizmem, wiarą, nadzieją – podobają mi się one i przemawiają do mnie. Nie wszystkie oczywiście, są lepsze i gorsze, ale czas poświęcony lekturze uważam za wartościowy.

Dzisiaj było dużo cytatów, więc jeszcze tylko jeden wiersz:

Zazdroszczę tym

którzy wierzą

w siebie

komuś

w kogokolwiek

i w cokolwiek

codziennie o modlitwę się modlę

od życia czołgam się

w kierunku nieba

ze strachem piekła wyglądam

i o ratunek

wołam i wołam