Oceania oczami noblisty

Jean-Marie Gustave Le Clézio, Raga. Ujrzałem niewidzialny kontynent

Państwowy Instytut Wydawniczy

To moje drugie, a zarazem jakby pierwsze – bo totalnie inne – spotkanie z francuskim noblistą. Poprzednio sięgnęłam po bardzo wczesną (z 1970) powieść eksperymentalną Wojna. Tym razem inna forma, inna tematyka, inny styl: Raga. Le Clézio dużo podróżował i owocem tego są dość liczne książki podróżnicze. Raga na polskim rynku ukazała się w 2009 roku, a powstała trzy lata wcześniej, więc od Wojny upłynęło niemało czasu i wiele się w pisarstwie Le Clézio zmieniło.

W swojej książce autor zabiera nas w podróż na wyspy Oceanii, nazywanej niewidzialnym kontynentem: bo niedocenianym, niedostrzeganym, rozproszonym. Jak można się jednak spodziewać, nie jest to zwykła książka podróżnicza. Jest tu historia, opowieści, mit, obrazy i odczucia, zawsze jakby w migawkach i urywkach: trochę tu, trochę tam, a wszystko na zaledwie stu dwudziestu stronach. Nie znaczy to, że zapiski są pobieżne: przeciwnie, wiele w nich informacji, są one za to skondensowane i bazują na domniemanej wiedzy czytelnika. A jednocześnie wszystko jest jakby ujrzane w mgnieniu oka: i już ledwo dojrzana, muśnięta, Raga się oddala.

Muszę przyznać, że kilka razy przyłapałam się na myśli: "Szkoda, że nie ma zdjęcia", choć kolorowe fotki wydrukowane na kredowym papierze i okraszone tekstem to raczej nie jest to, czego należy spodziewać się po dziele noblisty. Nie chciało mi się jednak, przyznaję, dokładnie wczytywać w opis łodzi i wyobrażać sobie jej budowy, gdy zwykle tego typu literatura raczy leniwych czytelników zdjęciem.

Nie sposób odmówić autorowi wiedzy i znajomości tematu; nie mogę też powiedzieć, by książka była nudna, bo czytałam ją z zainteresowaniem; czasem jednak musiałam sobie powtarzać akapity, by dotarła do mnie treść; czasem nazwiska, którymi hojnie sypie Le Clézio, zupełnie zacierały mi obraz wyspy; czasem czułam, że nie dorastam do tej książki, a przemieszane wątki i tematy nie ułatwiały lektury.

To trochę dziwna książka; zbiór krótkich, ale bardzo esencjonalnych notatek i spostrzeżeń ujmujących wyspę Oceanii z bardzo wielu perspektyw: historycznej, socjologicznej, religijnej, emocjonalnej. Brak fotografii i niedostatek podstawowej wiedzy na temat Oceanii chyba sprawił, że dla mnie Raga nadal pozostała po części niewidzialnym kontynentem.

Jeśli ktoś lubi literaturę podróżniczą – zachęcam, warto spróbować. Jeśli nie – też warto, bo nie jest to typowa przedstawicielka swojego gatunku. Osobiście jednak wolę Le Clézio wcześniejszego, eksperymentującego z literaturą.

Moja ocena: 6/10.