Dwa oblicza Australii

Ros Moriarty, Pieśń Aborygenki

Wydawnictwo Nasza Księgarnia

Ros Moriarty wyszła za Aborygena, Johna Moriarty'ego, i stała się częścią wielkiej rodziny rdzennych Australijczyków. Stopniowo poznawała najstarszą kulturę do dziś istniejącą na Ziemi, uczyła się rozumieć i współodczuwać, pokochała kobiety i mężczyzn z plemienia Yanyuwa, a ich historia stała się po części jej historią. Razem z mężem założyła studio designu Balarinji: w ten sposób chcieli przybliżyć współczesnym Australijczykom dziecictwo kulturowe kraju, który najechali i próbowali zniszczyć.

W swojej książce Ros Moriarty snuje równolegle kilka wątków: jednym z nich jest tydzień ceremonii, na który została zaproszona przez Aborygenki, by uczestniczyć w ich świętych obrzędach i w najpełniejszy sposób wyrazić przynależność do plemienia. Drugi wątek to historia rdzennych mieszkańców Australii, dyskryminowanych, prześladowanych, a lata temu – jako dzieci – porywanych rodzicom, by odciąć ich od korzeni i "ucywilizować". Do tych straconych pokoleń należał między innymi John, mąż autorki, uprowadzony w wieku czterech lat. Nie wszystkim udało się po latach wrócić do domu. Autorka pisze o tym, jak biali i czarni ścierają się na odebranych ziemiach, jak Aborygeni są spychani na margines, jak muszą walczyć o prawo do życia po swojemu. Trzeci wątek to opowieść Ros o niej i jej rodzinie: dzieciach balansujących między starym i nowym, Johnie starającym się odnaleźć we współczesnym świecie tak, by nie stracić nic ze swej tożsamości, ich wspólnym marzeniu o przybliżaniu australijskiej kultury za pośrednictwem wzorów, w których zawierają wszystko: kolor pustyni i słońca, pył, ciemną skórę, zwierzęta, harmonię, radość życia. Autorka portretuje kolejnych członków swojej rodziny – prawie wyłącznie kobiety, gdyż plemię zachowuje sztywny podział na Męskie Sprawy i Kobiece Sprawy – opisuje ich cierpliwość, spokój, prostą radość, szczerą miłość, mądrość przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Czasem oddaje im głos i wtedy ich słowa świadczą same za siebie: proste zdania, proste treści, umiłowanie spokojnego, dobrego życia w gronie rodziny. Ci ludzie nikomu się nie narzucają, nie oburzają się, pragną tylko kawałka ziemi dla siebie, by żyć jak dawniej.

Książka jest poruszająca i smutna, bo opowiada o jednej z najstarszych kultur na ziemi, która ginie – dosłownie – na naszych oczach. Moriarty pisze, że trzydzieści lat temu językiem Yunyuwa mówiło około dwustu osób. Dziś jest ich około dziesięciu i ich wiedza odejdzie razem z nimi, bo młodzi nie chcą słuchać. A przecież mogliby uczyć się i od białych, i od swoich, czemu nie? – pyta jedna ze starszych kobiet, ze smutkiem patrząca w przeszłość. Autorka nie opowiada zbyt wiele o tamtejszych zwyczajach, raczej stara się przybliżyć nam wartości, jakimi żyją Aborygeni, ich ukochanie Prawa, prastarą duchowość. Nie opisuje obrzędów, w których bierze udział, gdyż są objęte Tajemnicą. Za to w jej słowach tkwi wyraźnie wyczuwalna troska o los tych ludzi, miłość, wdzięczność, podziw. To osobista książka, próba utrwalenia ginącego świata.

Początkowo miałam wrażenie chaosu, niezbyt mi się podobały fragmenty dotyczące rozwoju firmy Ros i Johna, najbardziej interesowało mnie to, o czym Moriarty pisać nie mogła. A jednak teraz, po lekturze całej książki, im dłużej o niej myślę, tym bardziej mi się podoba. Wszystkie wątki złożyły się w piękny, kompletny obraz ginącej cząstki Australii. Opowieść wzrusza i każe się na chwilę zatrzymać. Warto przeczytać.

Moja ocena: 7/10.

Za egzemplarz dziękuję wydawnictwu Nasza Księgarnia.