Piątkowe spotkania z poezją - Ewa Lipska

Ewa Lipska (ur. 1945) to jedna z najpłodniejszych chyba współczesnych polskich poetek. Autorka ogromnej ilości tomików (30?), które ukazują się regularnie od 1967 roku. Z jej twórczością po raz pierwszy zetknęłam się na studiach, ale były to wiersze wcześniejsze: z lat 70. i 90. Tym razem sięgnęłam po tomik Pogłos wydany w 2010 roku i odnalazłam inną poetkę, choć niektóre tematy są tu nadal obecne.

Tytułowy pogłos to echa, widma przeszłości, urywki wspomnień, głosy nieprzemijające, bo odbijające się i cały czas kształtujące tu i teraz podmiotu lirycznego.

Droga pani Schubert, nie mogę wytłumić

powracającej przeszłości. Hałaśliwych kłótni

języków obcych. Nie mogę wyciszyć głośnej

gorączki naszych rozpalonych głów.

Co ciekawe, podmiotem lirycznym często jest mężczyzna. Próbuje się odsunąć, oddzielić, odetchnąć choć na chwilę od wszechobecnych obrazów, myśli, głosów, ludzi (coraz bardziej dokucza mi/ nadmiar ludzkości. Jestem popychany, trącany,/ ginę w czyichś ramionach. Straszy mnie miasto). Niestety, bez powodzenia – jeszcze nie czas. 

Znajdziemy tu także kilka wierszy o miłości. Bardzo ciekawych, innych – jak choćby ten, który w pewnym sensie staje w opozycji do Szymborskiej i jej Nic dwa razy, bo wskazuje na uniwersalność ludzkich przeżyć, a nawet więcej – ich powtarzalność, żeby nie powiedzieć – identyczność:

Co jakiś czas wraca miłość i

niewidome noce podczas których

możemy liczyć jedynie na dotyk.

Co jakiś czas ta sama hotelowa restauracja.

Stół nakryty pościelą. Zbiegły z zaświatów

oddech na twarzy kelnera.

(...)

Co jakiś czas ktoś podobny do nas.

W tej samej hotelowej restauracji.

Z tym samym liczydłem które

odejmuje mu rozum.

I z tą samą miłością

która płaci mandat

za przekroczenie

tych samych błyskawic.

Przyjmenie jest myśleć, że wszystko, co przeżywamy, jest absolutnie wyjątkowe – a jednak takie spojrzenie wydaje się bardziej prawdziwe, odzierające ze złudzeń. A jednak nie odbiera to przecież siły błyskawicom, a i rozum radzi sobie zawsze tak samo, czyli wcale.

Lipska pisze lekkim tonem, jakby z lekceważeniem, o sprawach podstawowych i najważniejszych.

Śmierć prosimy zostawić przed sklepem.

Uwiązaną na smyczy. Najlepiej w kagańcu.

Zapewne jest szczepiona przeciwko wściekliźnie.

Za utrudnienia przepraszamy.

Wiersze wydają się jasne i świeże, a rzeczywistość kontrastująca z takim sposobem przedstawiania jeszcze bardziej porusza. Zaskakujące porównania i metafory przełamują przygnębiające obrazy, oswajają rzeczywistość i pozwalają na lekki uśmiech, choćby krzywy, choćby ironiczny:

Mój kraj wygląda dzisiaj jak

nieogolona kopalnia.

Ubogi pejzaż. Prawie bankrut.

I jeszcze dwa wiersze o sztuce – muzyce i poezji. Także skonfrontowanej ze współczesnością, zimną, szybką, w której sztuka stanowi jeszcze schronienie – czy raczej schronisko, przystań dla odmieńców:

Droga pani Schubert, w młodości często

chorowałem na operę. Operę tragiczną, która

dosypuje do życia trucizny, przebija sztyletem

strach, ginie w pojedynku, popełnia samobójstwo.

Podziwiałem śpiewaków, którzy ratowali honor

sporanu. Kiedy z arii wydobywał się ogień,

wzywali na pomoc fabułę i inne cudaczne

desenie sztuki. Jak pani wie, muzyka roznosi

choroby nieuleczalne: nokturny, serenady,

symfonie, urojenia smyczkowe. Jako pacjent sal

koncertowych, biegle nimi władam.

*

W powiększonych źrenicach

ulubiona czcionka Arial.

Zakochana otchłań.

Śnią mu się

opuszczone wyrazy kamienic.

Tłusty druk dzieciństwa.

Okno otwarte pod czyimś nazwiskiem.

Na ostatnią chwilę

odkłada czas.

Wariackie recytacje

dedykuje psom.

Bawi go miłosna kaligrafia.

Odręcznie zapisane życie.

Porzucona litera ekstazy.

Żyje w schronisku dla słów.