Piątkowe spotkania z poezją

Dziś poeta, z którym spotkałam się po raz pierwszy, i to w dodatku przypadkiem - tomik kupiłam kiedyś w Carrefourze za całe 1,99 zł, z ciekawości.

Emil Laine (1943-1978), a naprawdę Emanuel Łastik, urodził się w Kazachstanie; do Warszawy rodzina przeprowadziła się w 1949 roku. Debiutował w 1965 roku.



Tomik Pod słońcem - urlop oraz inne wiersze zaskakuje od pierwszych stron. Spodziewamy się (ja się spodziewałam...) wierszy pogodnych, lekkich - takich, jakie kojarzą się z urlopem, wypoczynkiem, słońcem. Słusznie? Otóż nie. Wiersze Laine'a są intrygujące, trochę przytłaczające, bo pełne ciemnych i ciężkich obrazów. Zawierają mnóstwo pytań bez odpowiedzi, emanuje z nich bolesna świadomość rzeczywistości, pustka, czasem bezsens, obcość, samotność... "Leje się zewsząd smutek", "wszelki ruch jest odtrącaniem", jeśli istnieje wybór - to "między nieszczęściem i nieszczęściem", jeśli możność rodzenia - to jest ona jednocześnie przymusem, jeśli są skrzydła - to kamienne, jeśli światło - to ciemne. Zdarzają się też utwory pozbawione pesymistycznej wymowy, żaden z nich nie jest jednak entuzjastyczny i lekki. W najlepszym razie podmiot liryczny ma świadomość, że przecież trzeba choć jak raz jak eksplozja/ pójść we wszystkie strony/ i stać się przez chwilę małym światłem wiary. Pochylamy się nad tajemnicą człowieka osadzonego w olbrzymim, obcym świecie; refleksja podmiotu lirycznego nabiera kosmicznego wymiaru.

Język jest raczej trudny, pełno tu metafor, większość utworów wymaga wzmożonej uwagi. Jednocześnie wiele w tych wierszach słów potocznych, codziennych, przełamujących powagę utworów. Dzięki nim obserwacje podmiotu lirycznego nie brzmią patetycznie ani depresyjnie - są nazwaniem rzeczy po imieniu. Znajdziemy tu zarówno wiersze króciutkie, jak i (przyznaję ze wstydem) zniechęcająco długie.

Początkowo tomik czytałam dość pobieżnie, jednak w miarę zagłębiania się w ten poetycki świat czułam rosnące zainteresowanie i zrozumienie. I polecam. Twórca bardzo słabo znany, a niewątpliwie warty uwagi. Lektura nie jest łatwa, ale przecież nie lekkiej lektury szukamy sięgając po poezję.
Poniżej mała próbka:

***
Z prochu powstałeś
i z pytań
Całe pokolenia godzin
odchodzą
Chmury nad głową
już przeniosły ocean
Powtarzają się drzewa
smaki poranne
Jest w owocowaniu mądrość
owocowania
Mały szczeniak
przeniesiony na rękach przez rzeczkę
Spokojny dialog galaktyk
Rozumne odbicia nakładają się
przez chwilę można czytać
Imię?
Potem ciemno
W Próżni szaleje ogień odpowiedzi.


***
Wódź mnie na pokuszenie
chcę poznać granice swoich słabości i dalej
chcę poznać Człowieka któremu towarzyszę
Jak mogę mieć przyjaciół nie pojmując Hioba?



***
Dzieje się dokument pisany czym się da.
Walczy się o wartość śmierci.
Liczba ofiar i katów rośnie proporcjonalnie
do liczby ludności.
Z chwilą rozszerzenia pól świadomości
problem wag staje się palący -
ogień można określić temperaturą,
a na nią przetłumaczyć moc pozostałych żywiołów.
Wszystko jest trawione na niedosyt i niedomiar,
dlatego chińskie wazy same przewracają się w gdańskich szafach,
a Tezy Lutra można kupić na aukcji
i przybić na frontowych drzwiach.
Coraz większa masa przedmiotów obraca się,
ale kuglarstwo nie wystarcza,
stąd czerwone żarówki w betonowych świetlicach
i dużo pieśni, które się krzyczy na przekór.
Niebieski szum rozrywa pieczęcie,
wizje św. Jana szaleńca są niczym wobec LSD.
Dlatego poszukuję tysiąca sprawiedliwych,
aby zbawić nas dwoje - mnie i żonę.