POMIĘDZY ZŁOŚCIĄ A CNOTĄ, OBU JEDNAKO NIELUDZKIMI


Macie takich pisarzy-wyrzuty sumienia? Odkrycia, do których obiecujecie sobie koniecznie wrócić, ale lata mijają i jakoś ciągle się nie składa? Dla mnie jednym z takich twórców był Italo Calvino. Jeśli zimową nocą podróżny przeczytane na studiach pozostawiło mgliste wspomnienie czegoś niezwykłego. A dziś... baśń.


Calvino bawi się literaturą. Kpi sobie z konwencji, wykorzystuje stereotypy, podważa schematy. Nie sposób traktować tej książki poważnie – ale gdybyśmy chcieli, trzeba przyznać, że w warstwie czysto fabularnej jest dość upiorna; dowcipna (Pełen zapału a niedoświadczony, nie wiedział, że do armat należy się zbliżać tylko z boku albo z tyłu), ale humor – przeważnie makabryczny. Niektóre sceny – komiczne, teatralne; bohaterowie nieraz wygłaszają kwestie, zamiast rozmawiać. Wszystko to składa się na baśniowo-teatralną scenerię i wymusza czytelniczy dystans.

O ile całość należy czytać z przymrużeniem oka, o tyle tytuł możecie potraktować całkiem dosłownie: najważniejszą postacią naprawdę jest hrabia przepołowiony. Przecięty na pół. Niestety – zostało to gorsze pół. Główny bohater przejawia niepohamowaną żądzę mordu, kilkakrotnie podejmuje zamach na życie narratora, masowo skazuje ludzi na śmierć za drobne przewinienia. Blady strach pada na całą okolicę.

W swojej wymowie Wicehrabia przepołowiony przypomina mi Tam, gdzie spadają anioły (choć oczywiście książka Calvino jest znacznie starsza) – zło nie może istnieć bez dobra, ale i dobro bez zła okazuje się wybrakowane. Nie zgadzam się z tą koncepcją, ale ją rozumiem. Dobra połowa hrabiego, początkowo będąca wybawieniem dla sterroryzowanej ludności i traktowana z pobłażliwością (trochę stuknięty, ale jednak dobry), z czasem też zaczyna męczyć. I bywa, że czyni więcej szkody niż pożytku. A już na pewno staje się nie do zniesienia przez zwykłych (czyt. dalekich od doskonałości) śmiertelników. 

Interesujący jest (choć trudno się tu doszukiwać jakichś głębokich analiz, tekst należy traktować raczej jako przypowieść, myśl rzuconą ku rozwadze) sam efekt przepołowienia, a raczej dwa skrajnie odmienne efekty. Wszak doświadczenie było identyczne; hrabia pierwotnie był jeden, można więc uznać, że obie połowy początkowo były takie same – a jednak powstały dwie totalnie różne osobowości. Czynniki zewnętrzne? Nierówny podział predyspozycji?

Kończy się dobrze, przecież to baśń. Dzięki kobiecemu geniuszowi hrabia znów staje się dobro-złą jednością. Mądrym i sprawiedliwym władcą. Świat nie jest jeszcze doskonały (Bo, rzecz jasna, całkowity wicehrabia to nie dosyć, żeby świat stał się raptem doskonały), ale porządek rzeczy zostaje przywrócony.

Nie mogę się zgodzić z wizją, w której trzeba być po części złym, żeby być faktycznie dobrym (władcą, zwierzchnikiem, uogólniając – człowiekiem), ale książeczka bardzo mi się podobała. Świetnie napisana, zabawna, przyjemna. Uwielbiam baśnie, uwielbiam kreatywne podejście do konwencji, gatunków, literatury. Uwielbiam Calvino! Jeśli macie jeden wolny wieczór  polecam :)


Moja ocena: 8/10.


Italo Calvino, Wicehrabia przepołowiony

Znajdziesz mnie też na Facebooku

3 komentarze:

  1. Może kiedyś się skuszę, ale póki co mam bardzo dużo rzeczy do czytania ;)

    OdpowiedzUsuń
  2. O, jeszcze nie czytałam, ale to jest przecież z tego samego cyklu co "Rycerz nieistniejący" - którego uwielbiam!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. A ja z kolei Rycerza nie znam. Ale tak, od razu widać, że to ta sama kategoria ;)

      Usuń