Polszczyzno, dokąd zmierzasz?

Uwierzycie, że książka o języku polskim może wciągać, bawić, może się okazać czymś „lekkim i przyjemnym“ do poczytania w gorące popołudnie? Takie jest właśnie Wszystko zależy od przyimka. Może nie jestem zupełnie obiektywna (należę do mniejszości, którą – podobnie jak Bralczyka – scs na polonistyce fascynował; a gramatyka historyczna jeszcze bardziej!), w każdym razie przeczytałam ją szybko, z przyjemnością i dużym zainteresowaniem.

Sama forma książki jest przyjazna – to po prostu swobodna rozmowa delikatnie kierowana przez Jerzego Sosnowskiego. Rozmawiają ikony współczesnego językoznawstwa: Bralczyk, Markowski i Miodek, których chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Wszyscy czterej (razem z prowadzącym) są dowcipni i dalecy od postawy wojujących obrońców języka, przeciwnie: obserwują z zainteresowaniem, badają, próbują określać pewne tendencje, tłumaczą zjawiska, a do wszelkich zmian podchodzą z większym zrozumieniem i pokorą niż niejeden przeciętny obrońca polszczyzny. I bawią się językiem! Widać, że czerpią z tego przyjemność.

Tematy, które podejmują, to sprawy najbardziej aktualne: jest mowa o języku w internecie, interpunkcji, gwarach młodzieżowych, zalewie obcych słów, reklamie, wulgaryzmach, agresji językowej... Wszystko to ważne i ciekawe, bo nowe, jeszcze nieopisane, wciąż budzące wiele emocji. Znajdziemy tu odpowiedź na wiele wątpliwości (profesor Markowski na przykład nie ma nic przeciwko zapożyczeniom: Nieważne, czy jakieś słowa lub struktura to germanizm albo rusycyzm – ważne, czy jest to uzasadnione, czy nie; w innym miejscu Bralczyk podsumowuje krótką dyskusję: Zgadzamy się na formę „w międzyczasie“ – na którą mnie na studiach uczulano). Czytając kolejne rozdziały, już się zastanawiałam, jakie jeszcze kwestie poruszą rozmówcy.

Część spraw była dla mnie oczywista (jak dla większości młodych ludzi – nie ma chyba nikogo poniżej trzydziestki, komu trzeba by tłumaczyć skróty „btw“ czy „imo“), o innych rzeczach, słowach, zwrotach nigdy nie słyszałam (z gwary młodzieżowej – a myślałam, że jeszcze nie jestem taka stara...). Nie ze wszystkim się zgadzałam: czy emotikony – emotki – faktycznie skrócą się do „emo“? Przecież „emo“ znaczy już coś innego. I czy faktycznie nie są potrzebne w tekście pisanym, na przykład na oznaczenie ironii? Z jednej strony – ironia nie powinna być przecież zbyt czytelna; z drugiej – posługując się ironią bez dodawania emotek, musimy się zdać na inteligencję odbiorcy. A z tym, niestety, w internecie czasem ciężko... Tak czy inaczej: żaden z panów nie występuje w roli wyroczni, czasem się ze sobą nie zgadzają, czasem pytają i zastanawiają się (a tego jak odmieniasz? a tego jak?) – to też jest bardzo cenne, bo uświadamia, że każdy czasem musi coś sprawdzić w słowniku. Grunt, żeby sprawdzać!

Zaskoczyło mnie, jak optymistycznie byli panowie nastawieni do błędów zalewających internet – wyrazili przekonanie (dość zgodnie, o ile pamiętam), że będzie coraz lepiej (!), bo większość ludzi dopiero niedawno zaczęła cokolwiek pisać. Czyżby była nadzieja? Dla tych, którzy płaczą nad starannym wysławianiem się w mowie i piśmie: podobno jesteśmy jednym z nielicznych narodów, który przykłada tak wielką wagę do poprawności językowej.

W trakcie rozmowy pojawia się wiele zabawnych pomysłów („podobki“ zamiast „lajków“ – bo „like“ znaczy jednak trochę co innego niż „lubić“), regułek (Na „iż“ i „gdyż“ stawiamy krzyż!), anegdotek (Gdy ktoś w latach 80. powiedział „Kupiłem sobie kompiuter“, ktoś inny odparł: „A co, miózg ci nie wystarcza?), ciekawostek („siksa“ nie ma nic wspólnego z sikaniem).

Jedyne, do czego mogę się przyczepić, to strona techniczna: nieporęczny format – przecież to nie podręcznik! A tak, mimo przyjemnej treści, ciężko zabrać tę książkę na plażę. I wyróżnienia w tekście, które też nasuwają skojarzenia z podręcznikiem, a według mnie niczemu nie służą. Sama rozmowa – bez zarzutu!

To książka dla każdego. Naprawdę! Szczególnie dla młodych ludzi, bo to o ich języku głównie rozmawiają autorzy. Jest napisana bardzo przystępnie (tłumaczą nawet, co to przerzutnia i dekorum), rozmowę dobrze się czyta (kto nie lubi dialogów w tekście?), całość jest bardzo ciekawa – jestem pewna, że zainteresuje zarówno laika, jak i polonistę. Świetnie się bawiłam podczas lektury! Gorąco polecam.

Moja ocena: 8/10.

Wszystko zależy od przyimka.

Bralczyk, Miodek, Markowski w rozmowie z Jerzym Sosnowskim

Wydawnictwo Agora SA

Znajdziesz mnie też na Facebooku

Za książkę bardzo dziękuję wydawnictwu Agora SA.