Odkurzyłam Dickensa

Uwielbiam grube dziewiętnastowieczne powieści, niespieszną narrację, spokój, nieco przestarzały język. Po Dickensa sięgnęłam po raz pierwszy w liceum (pomijam znaną chyba każdemu Opowieść wigilijną) i był to Magazyn osobliwości. Obiecałam sobie przeczytać też co najmniej kilka innych, ale lata mijały i ciągle znajdywała się jakaś pilniejsza lektura... Aż w końcu nadszedł czas na Davida Copperfielda. I Dickens zaskoczył mnie już na pierwszych stronach – humorem! Od tej strony go nie pamiętałam :)

Powieść obejmuje dzieciństwo i młodość tytułowego bohatera-narratora. David nigdy nie poznał ojca, który zmarł przed jego narodzinami, ale dzięki kochającej matce wspomina swoje dzieciństwo jako szczęśliwe. Niestety Klara była kobietą młodą i słabą, i kiedy po latach nawiązała znajomość z mężczyzną od pierwszego wejrzenia budzącym podejrzenia czytelnika, nie była w stanie obronić ukochanego syna przed nowymi, „męskimi“ metodami wychowawczymi. To była bardzo przejmująca część, przede wszystkim smutny los małego chłopca, któremu z dnia na dzień wszystko zostaje zabrane, który siłą zostaje oderwany od matki i nic nie może zrobić, któremu odmówiono podstawowego prawa do bycia kochanym: matka musi się hamować, żeby nie przytulić dziewięciolatka po dwutygodniowej rozłące, bo to niewychowawcze... A chłopiec mówi o własnym domu zwyczajnie: „nie byłem tu lubiany“.

Drażniła mnie niesamowicie bierność Klary, choć David, mimo żalu i cierpienia, ją usprawiedliwia. Byłam strasznie zła, że tak łatwo i bezpowrotnie można wszystko dziecku odebrać, a czyste, proste szczęście zmienić w pasmo udręk jedną błędną decyzją. A przecież tak się dzieje, i nawet jeśli dziesięciolatki rzadko uciekają z domu w poszukiwaniu lepszego życia, nie można tej opowieści z czystym sumieniem włożyć między bajki. Jak się potoczą losy małego chłopca zdanego na siebie – nie będę Wam opowiadać, choć w którymś momencie się zastanawiałam, ile jeszcze nieszczęść przygotował autor swojemu bohaterowi... 

Druga część, młodość, była mniej zajmująca – nie budziła już tylu emocji, choć Dickens nadal dbał, by czytelnik nie zasnął z nudów.

David opowiada o swoich losach z perspektywy czasu, widać wyraźnie, że głos należy do dorosłego człowieka, ale mimo to portret dziecka i jego wewnętrzny świat został oddany wiarygodnie i starannie, co robi szczególne wrażenie, gdy przypomnimy sobie, że mamy połowę wieku XIX – dzieci postrzega się albo jako niepełne istoty, albo jako miniaturki dorosłych, pozbawione odrębnych potrzeb, myśli, wrażeń. Bohaterowie są różnorodni, ale raczej typowi: bogaty lekkoduch; bardzo biedny przyjaciel Davida – dobry, ale niezaradny; ukochana, oddana służąca; cicha, kochająca Ania; surowy, wymagający, okrutny ojczym... zupełnie jednowymiarowe są postaci negatywne: żałosne, ale niebezpieczne kreatury.

Zabrakło mi trochę prawdopodobieństwa: bohaterowie źli lub dobrzy, a jeśli obdarzeni bardziej złożonym charakterem, to raczej kiepsko umotywowanym (mam tu na myśli szczególnie dziwną zmianę w postawie miss Trotwood). I druga rzecz – za mało tła: miasta, społeczeństwa, tych znienawidzonych przez nastolatków opisów. Chociaż może ja ich nie zauważam, bo czytałam Nad Niemnem i do dziś nie wiem, o co wszystkim chodzi.

Trochę mnie ta lektura zmęczyła: zawsze tak źle reaguję na czyste zło w powieściach, na bezsilność, kolejne kłody rzucane pod nogi bohaterom, na zadowolonych z siebie wstrętnych osobników żywiących się cudzym nieszczęściem.

To w zasadzie rozbudowana baśń: mityczne dziecięce lata, wredny ojczym zamiast złej macochy, pasmo nieszczęść, nieznana babka pojawiająca się w powieści trochę jak dobra wróżka (choć z kamiennym obliczem), pokraczne złe charaktery, mroczne miejskie zaułki... To czyni powieść trochę przewidywalną (zwłaszcza jeśli chodzi o wątek miłosny), ale nie odbiera jej uroku. Jeśli wstyd nam czytać Kopciuszka, możemy sięgnąć po Davida Copperfielda.   

Moja ocena: 6/10. 

Znajdziesz mnie też na Facebooku