Piątkowe spotkanie z poezją - Urszula Kozioł (2)

O Urszuli Kozioł już pisałam. Co ciekawe, wtedy również był to tom wydany przez Wydawnictwo Literackie, o tytule bezpośrednio wiążącym się z tym najnowszym (Przelotem, 2007) i okładce utrzymanej dokładnie w tym samym stylu. Klangor to utwory jeszcze bardziej refleksyjne, smutniejsze, pogłos tamtych wcześniejszych wierszy, a jednocześnie zupełnie nowy krzyk rozpaczy. To nie była miłość od pierwszego wejrzenia, za to im dłużej z tymi wierszami przebywam, tym lepiej je rozumiem i tym bardziej mi się podobają. Nawet jak to piszę - w każdej chwili bardziej się nimi zachwycam i głębiej je czuję.

Wiele utworów to próba pogodzenia się? przetworzenia? oswojenia? bólu po stracie ukochanego. Najpiękniejszym z nich jest bardzo długi, pisany przez dwa lata Klangor.

Zamknięta w bólu jak w więziennej celi

zatrzaskuję się przed światem

To oddzielenie jest bardzo wyraźne, samotność powraca także w innych wierszach. Wciąż i wciąż.

rozmawiają ze mną jak gdyby nic przerażającego

nie zaszło

jakby nie wiedzieli

że jestem już z innej planety

już nie stąd

(…)

Co było złączone jest okaleczone

nie macie pojęcia jak to jest

kiedy nagle zostajesz sam i niczyj

(Bez vis-a-vis)

I zawieszenie w przestrzeni niebytu, nieistnienie:

jestem na poły

w pół słowa

w pół kroku

Nic już nie jest prawdziwe, pełne, normalne. Z drugiej strony wraz z cierpieniem przychodzi zrozumienie dla innych samotnych:

znajome wdowy

- teraz wiem dlaczego -

przekreślają swe wargi jaskrawą kredką

by ukryć pod spodem wargi pobielałe

z niecałowania

i od słonych łez

(Klangor)

Trudno własnymi słowami opisać cudzy ból; zwłaszcza ból tak ogromny, niepojęty, nieznany. Ale czuć go w każdym wersie tego utworu. I przez chwilę może się czytelnikowi wydawać, że wie, rozumie.

Podmiot liryczny tych wierszy powtarza: „odchodzę“. „Nie starczyło“. Mówi: „na imię mi kamień“. Patrzy na świat i stwierdza: „Nie ma komu pocieszyć Boga“. Nie ma pocieszenia. Poetka bardzo dobitnie daje temu wyraz w wierszu Znowu nie napisałam. Ładne słowa zostają odsunięte na bok, na powierzchnię przedziera się złość, bezsilność, świadomość nieuchronności. I w kilku linijkach Urszula Kozioł potrząsa czytelnikiem.

To w dużej mierze tom o odchodzeniu. Nie tylko o stracie ukochanej osoby – również o upływającym czasie, także w sensie historycznym. Jest więc miejsce na rozliczenia, podsumowania, oceny.

Gasną mity symbole gwiazdy

i ulubieńcy na miarę stulecia

(…)

Na przełomie roku 1989 i 1990

pękła wreszcie nazbyt napięta od półwiecza struna

ustroju

który mienił się być rajem

(choć miał być nim głównie

dla przyszłych pokoleń).

Ten ustrój – rzecz ciekawa -

stworzony do absolutnie wyższych celów

niż cele najprostsze

jakie zwykły zaprzątać zwyczajnego człowieka

do życia się nie nadawał

(Dziesięć lat przed końcem stulecia)

Poetka często sięga po rym i rytm, a nawet melodię, i pięknie jej to wychodzi. Bawi się słowami, powiedzeniami, uratrymi zwrotami (świetny Koń jaki jest). Wykorzystuje motywy antyczne, wplata w swoje teksty dzieła sztuki, wychodzi poza swój mikrokosmos i osadza je w świecie, czyniąc uniwersalnymi. To bardzo zróżnicowany zbiór, bardzo osobisty, ale nie hermetyczny. Trudno dostać się do samego środka świata Urszuli Kozioł, ale poetka pozwala nam chociaż stanąć obok i popatrzeć. I przyjąć tyle, na ile pozwala nam nasza wrażliwość.

Z wizytą

pukam do siebie

nikogo

dobijam się

nikt

dzwonię

nic

gdzie ja jestem

gdzie się podziewam