Piątkowe spotkanie z poezją - Anna Achmatowa

Anna Achmatowa (1889-1966) zaczęła pisać w wieku 11 lat. I choć kwituje ówczesną twórczość słowami: Boże, jakie haniebnie niedobre wiersze pisałam! Niedawno znów je przeczytałam, chciałam zostawić coś na pamiątkę. Nie, niczego nie da się zostawić. Wszystko jest haniebne! Wszystko jest nie moje, ale cudze, wspólne – to, co pisali wówczas trzeciorzędni i czwartorzędni autorzy - to jednak pozostaje przekonanie, że musiała być niezwykła; jak wiele jedenastolatek można porównać choćby do czwartorzędnego poety?

W rzeczywistości nazywała się Gorienko, ale ojciec nie życzył sobie, aby „szargała rodowe nazwisko, podpisując nim wiersze“. W jej twórczości znajdują odbicie wielkie wiry historii: rewolucja 1917, obie wojny. Walka o wolność, bieda, strach, śmierć. I drugi powracający temat – miłość. Zwykle niespełniona, smutna, sprowadzająca się do przejmującej tęsknoty. Czy dlatego rozwodziła się trzy razy w ciągu dwudziestu lat? 

Większość tekstów to utwory wierszowane, rytmiczne, naturalnie przywodzące na myśl poezję ubiegłego wieku i starszą. Potęgują to wrażenie takie wspaniałe słowa jak „zadrzemnę“. Piękna poezja, przenosząca do nieistniejącego już świata. 

Odszedłeś. I nie po zwycięstwo, 

Po śmierć. Bezsennych nocy głębie. 

(…)

Ja wiem: to właśnie ty, zabity, 

Pragniesz mi opowiedzieć wszystko, 

I znowu widzę pagór zryty

I Dniestru krwawe rozlewisko. 

(…)

W mej duszy mrok, złe drogi, zjawy.

Zdecydowanie bardziej podobały mi się te późniejsze wiersze, kiedy coraz mniej miłości i tęsknoty.

Po rosyjsku nie dosyć ci jeszcze, 

Ty chcesz w mowie każdego plemienia

Znać, jak drogi są strome, złowieszcze, 

I po ile nasz strach i sumienia.

*

My dziś razem w pół nocy, Marino, 

Po stolicy idziemy zmarzniętej, 

A za nami są takich miliony, 

Nie ma cichszej procesji na świecie...

A wokoło żałobne grzmią dzwony

I przez Moskwę się niesie szalony

Jęk wichury, co ślad nasz zamiecie.

I chyba nie ma w tych wierszach żadnego jaśniejszego promyka. Nawet dzieciństwo:

I żadnego różowego dzieciństwa...

Drobniutkich piegów, misiów i zabawek, 

I dobrych cioć, i strasznych wujków, nawet

Przyjaciół wśród kamyczków na dnie rzeki. 

Sama sobie od samego początku

Snem czyimś wydawałam się, majakiem, 

Albo odzwierciedleniem w cudzym lustrze, 

Bez ciała, bez imienia, bez przyczyny. 

Na koniec jeszcze jeden piękny wiersz:

Cóż nas obchodzi w rzeczy samej, 

Że wszystko w popiół się zamienia, 

Nad stu śpiewałam przepaściami, 

Szukałam w lustrach stu schronienia. 

Nie jestem snem ni łaską nieba, 

A najmniej błogim ukojeniem, 

Lecz może częściej niż potrzeba

Będziesz wspominał z rozrzewnieniem – 

Szemranie wierszy, gdy ścichały, 

I oko, na dnie chowające

Ciernisty wianek zbrązowiały

W cichości swej niepokojącej.

Jeszcze wiele bym mogła cytować. 

Zdjęcie: portret Achmatowej autorstwa Olgi Della-Vos-Kardowskai, 1914. Źródło.