Piątkowe spotkanie z poezją - Marija Knežević

Marija Knežević (ur. 1963) jest przede wszystkim serbską poetką (wydała siedem tomów), ale też eseistką, tłumaczką i autorką powieści Ekaterini. Podobno tomik Ulicznice można czytać jako miejską sagę przełożoną na język bluesa (cytat z ostatniej strony). Cokolwiek to znaczy, utwory są ciekawe: z jednej strony wydają się intelektualne i dość zimne, z drugiej – przejmujące, nawet te pełne przekleństw, które zwykle całkowicie uniemożliwiają mi cieszenie się literaturą.

Pierwszym, co się rzuca w oczy, jest długość tych wierszy: tylko jeden zmieścił się na pojedynczej stronie, wiele z nich zajmuje trzy albo nawet więcej kart. W pewnym sensie są epickie: opowiadają świat w sposób nie do końca właściwy poezji. Przewijającym się wciąż tłem jest ulica – stąd wcale niejednoznaczny tytuł. Wiersze są zakorzenione we współczesnych wydarzeniach, a jednym z głównych tematów jest poczucie samotności i wyobcowania.

To nie są łatwe utwory – ani ze względu na długość, ani ze względu na dość wymagający język. Zawierają za to ciekawe myśli:

Tylko wieczność jest oczywista

Resztę można sobie wyobrazić.

I intrygujące obrazy:

Znieruchomiała figura z oddechem

I jakim takim krwiobiegiem.

Lekko unosi głowę ku niebu,

Ponieważ jest absolutnie

Nieistotne czy będzie padał deszcz.

Są inne i z pewnością warte poznania.

Ze względu na objętość tekstu dziś tylko jeden wiersz na koniec:

Inka

Nie zdążyłam się zestarzeć.

Pokonałam jedynie tych kilka

Stuleci, kiedy ganiałam po lasach,

Wspinałam się z chłopakami na wzniesienia

Skąd najlepiej można zobaczyć

Jak się dorośli całują.

Mój naród ubrany był w kolor złota

I kurzu. Dlatego kłanialiśmy się słońcu.

Z piór papugi robiliśmy szpilki do włosów.

Żółte, czerwone i zielone owoce

Przyrosły nam do dłoni niczym krople

Wodospadu na ustach – nie istniał przecież

Rytuał obiadu.

Żyliśmy w niebycie słów na

Obuwie, zegarek, miłość.

Chłopcy nauczyli mnie wtedy wysokich tonów

Pojedynczych dotknięć pampasów i stóp.

Żyliśmy pod dyktando dźwięku.

Żadnego opisu. Tylko szczebiot.

A kiedy kondor okazał nam cześć

Nową odsłoną swojego lotu,

Nieruchomi, wstrzymywaliśmy oddech.

Nic prócz piękna nie mogło

Nas tu zatrzymać, póki istnieliśmy.

Później, kiedy już nas wytrzebili i nazwali

Cywilizacją, zachwycali się starym

Odmierzaniem czasu,

Ich smętni poeci śpiewali

O dawnym szczęściu promiennego narodu

Zgłębiali też to co nazywają

Idealną formułą rządzenia.

Nie zdążyłam być smutna.

Życie ucięło grozę

Krótkim ruchem.

Szabla jest bardziej obłąkana od ręki którą włada.

Jednak, gdy pomyślę o wyszkolonych wężach

I cesarskich misach z wyszukaną trucizną

Od przywileju powolnego końca

Lepsza jest szybkość pospolitej śmierci,

Ciepła rzeźnia od izolatki sarkofagu.

Chłopcy i ja wciąż uśmiechaliśmy się do słońca.

Bogini ostateczności wykonywała taniec

Lekkich skoków z głębi oceanu na skały:

Warto dożyć jej salta

Z obłoków hop na grzbiet lamy

I z powrotem zawsze inaczej.

Ludzie koloru mleka jęczeli

Zapewne z wysiłku

Od zamachów ostrych i ciężkich

Wielce nieszlachetnych metali,

Płonących stosów,

Ciężaru ubiorów ze złota.

Lecz skończył się także ten spektakl

Po to by przyszli wspominali

Doskonałą scenografię.

Niebo jest teraz czyste, jeszcze piękniejsze.

Kondor nadal wykonuje swój lot

Z dawnych czasów cichych, promiennych dzieci.

Po czym nagle znika wystraszony

Nieznanym dźwiękiem zawodzenia.

To, mówią, jakaś królowa płacze

Myśląc że jej bóg ją każe

Bo czas mija, a mąż utrudzony

Ciągłymi podbojami nie może dłużej

Czekać na następcę.