Dzień jak co dzień

Alice Munro, Taniec szczęśliwych cieni

Wydawnictwo Literackie

Lubię czasem sięgnąć po zbiór opowiadań, choć na dłuższą metę ta niepozorna forma bardziej mnie męczy: wymaga większego wysiłku i wchodzenia we wciąż nowe światy. Wydaje mi się też, że znacznie trudniej napisać dobre opowiadanie niż dobrą powieść – zachować równowagę między szczegółowym przedstawieniem tego, co najważniejsze, a szkicem całej reszty tak, by nie wywołać wrażenia dysproporcji, by wszystkie elementy tworzyły zgrabną całość, a z krótkiego tekstu wyłaniał się wyrazisty bohater czy ważny problem.

Kanadyjska pisarka Alice Munro (ur. 1931) jest uważana za mistrzynię krótkiej formy; była niejednokrotnie nagradzana, jest laureatką nagrody Bookera. Polskiemu czytelnikowi znana jest od niedawna, między innymi jako autorka Uciekinierki, Kocha, lubi, szanuje... czy Za kogo ty się uważasz?. Taniec szczęśliwych cieni to jej pierwszy z wielu zbiorów, wydany w 1968 roku – i moje pierwsze z nią spotkanie.

Tom zawiera piętnaście opowiadań, których głównymi bohaterkami są przede wszystkim kobiety: młode i dojrzałe, dziewczynki i staruszki. Pojawiają się też przedstawiciele płci przeciwnej, jest ich jednak zdecydowanie mniej i w kontekście całego zbioru schodzą na drugi plan.

Historie są bardzo różne: niektóre dzieją się na obrzeżach miast, inne w małych miasteczkach czy na farmie. Czasem to realia szkolne: młodzieńcze problemy i przyjaźnie, zmiany zachodzące w świadomości dorastających dziewczynek – „tylko dziewczynek“ (i te szczególnie mi się podobały, wydały mi się wyjątkowo prawdziwe, napisane oszczędnie, a doskonale ujmujące istotę sprawy); czasem zwyczajne sytuacje, codzienne spotkania ze zwykłymi ludźmi – dawną miłością, hipnotyzerem, chorymi dziećmi, ekscentryczną staruszką. Z każdej strony przebija przede wszystkim normalność, proste życie – momenty, w których najlepiej widać, kim jesteśmy. Munro ma wielki dar do wychwytywania takich właśnie drobiazgów i wyciągania ich na powierzchnię: świetnie charakteryzuje ludzi, w kilku akapitach potrafi przedstawić całe tło, emocje, scenerię opowiadania. W każdym tekście obserwuje inną cząstkę rzeczywistości, pochyla się nad szczegółami, które pozwalają wyciągać ogólniejsze wnioski i skłaniają do zatrzymania się nad czymś pozornie oczywistym i szarym. Tematów jest tu tyle, ile opowiadań, i żaden z nich nie jest nieważny. Tak naprawdę każde z nich zasługiwałoby na osobną recenzję, ale lepiej sięgnąć do źródła, niż czytać moje długaśne wypociny, więc oszczędzę Wam tego :). Na mnie największe wrażenie zrobiły teksty z drugiej części zbioru: Dzień motyla, Chłopcy i dziewczynki, Czerwona sukienka – 1946, Taniec szczęśliwych cieni; co ciekawe, tylko to ostatnie portretuje dorosłych bohaterów; reszta osadzona jest właśnie w szkolnej rzeczywistości.

Bardzo spodobał mi się jej język opowiadań. Na początku pasowało mi do niego określenie „czysty“: pozostawiający fabułę samej sobie, z czasem jednak dostrzegałam charakterystyczny styl autorki – czytelny i przejrzysty, ale jednak rozpoznawalny. W większości tekstów sceny, których jesteśmy świadkami, mówią same za siebie – jedynie w pierwszych utworach Munro pokusiła się o podsumowujący komentarz i to według mnie trochę psuło efekt.

To pierwszy zbiór opowiadań kanadyjskiej pisarki, od 1968 roku napisała wiele innych i z pewnością przeszła w swojej twórczości długą drogę. W Tańcu szczęśliwych cieni czuje się, że nie są to teksty nowe, ale uważam to za plus – pisarka uchwyciła w nich obyczajowość, która już zanikła. Opowiadania mi się podobały, niektóre zrobiły na mnie naprawdę duże wrażenie, i jestem ogromnie ciekawa, jak wypadłyby skonfrontowane z czymś nowszym, z lat 90. (niestety na razie nieprzetłumaczone) i z jakimś zupełnie świeżym zbiorem. Z pewnością nie było to moje ostatnie spotkanie z Alice Munro, bo z piętnastu krótkich opowiadań wyłania się różnorodny, pełen ciekawych i słusznych obserwacji obraz człowieka – po prostu.

Moja ocena: 7/10.

Za egzemplarz dziękuję Wydawnictwu Literackiemu.