„WSZYSCY SIEDZIMY W ŚLEPYCH KORYTARZACH“

Wiem już, że po serii MITY nie można się spodziewać przeciętnej literatury. Ale Hełm grozy wprawił mnie w osłupienie. To najbardziej dziwaczna i pokręcona książka, jaką przyszło mi czytać od czasów Wojny Le Clezio. I od razu powiem: bawiłam się świetnie!

Trudno nawet zaklasyfikować dzieło Pielewina. Na pierwszy rzut oka wygląda jak dramat – nie ma ani jednego zdania narracji, same dialogi, a dokładniej: zapis rozmowy na czacie. Kilkoro bohaterów, nieznających się i kontaktujących tylko dzięki sieci, próbuje zrozumieć, gdzie są, dlaczego i jak trafili do dziwnych izolatek i jak się z nich wydostać. Po krótkiej wymianie zdań uzgadniają, że każdy z nich siedzi w identycznym pokoju z identycznymi drzwiami – za którymi każdy znajduje inny, swój własny, labirynt. A wszystkie okazują się mniej lub bardziej skomplikowanymi ślepymi korytarzami. I może cała książka okazuje się takim ślepym korytarzem, w który zapędził nas autor?

Świat przedstawiony w Hełmie grozy trochę przypomina Matrixa, trochę przywodzi na myśl Edytę Geppert i Sen o życiu („Może świat śni się nam, może my się śnimy komuś...“). Mnóstwo tu filozoficzno-logicznych zagadek i rozważań, wkraczających także w informatykę, systemy matematyczne (autor z wykształcenia jest elektromechanikiem), literaturę i kulturę – lektura dla człowieka renesansu. Mnie się niektóre fragmenty wydały mocno mętne, mój mąż by pewnie użył słowa „logiczne“ ;)

Pielewin wychodzi od mitu o Minotaurze, żongluje motywami (nicki bohaterów są wariacjami na temat kultowych postaci literatury i historii: Ariadna, IsoldA, Romeo-y-Cohiba, Monstradamus i jeszcze kilku innych), bawi się słowami i czytelnikiem – lub Z czytelnikiem, o ile ktoś jest w stanie nadążyć za jego myślą. Niektóre teksty są zupełnie z kosmosu, całość ociekająca kpiną, napisana z dystansem i dowcipem, a przede wszystkim – z jakąś niesamowitą wizją. 

Można by wiele jeszcze pisać o Hełmie grozy, bo to w ogóle materiał do interesującej dyskusji pod tytułem „Ale o co właściwie chodzi?“. Ale najlepiej przeczytać samemu, bo poza wszystkim autor ma także dar ujmowania w skromnych sytuacjach wielu sensów i treści. Czyta się więc szybko, ale prawdziwa zabawa zaczyna się poza lekturą.

Książka jest absolutnie oryginalna, wymaga od czytelnika dużego zaangażowania, jest, powiedziałabym, praktycznie filozoficzna: Pielewin nie tyle snuje rozważania o naturze świata i bycia, ile wciąga czytelnika w alternatywną rzeczywistość i osacza go pytaniami. Filozoficzne spojrzenie jest w tej lekturze jedynym możliwym. W pewnym momencie jeden z bohaterów podsumowuje: Bez flaszki nie idzie się połapać w tych waszych mądrościach. W każdym razie ja odpadam. I tym optymistycznym akcentem, jako matce karmiącej, a więc niepijącej, wypda mi zakończyć moje rozważania. I choć nie wszystko chyba zrozumiałam (bo bez tej flaszki), Hełm grozy gorąco polecam wszystkim, którzy nie boją się eksperymentalnych, ciekawych tekstów. Dla mnie to było świetne przeżycie i niedługo na pewno zabiorę się za inne twory rosyjskiego pisarza (pozdrowienia dla Rodziców, którym zwinęłam Generację „P“!).

Moja ocena: 8/10. 

Wiktor Pielewin, Hełm grozy

Wydawnictwo Znak, seria Mity