Trzy opowieści i co z tego wynika?

Olga Tokarczuk, Ostatnie historie

Wydawnictwo Literackie

Bardzo lubię twórczość Olgi Tokarczuk, do tej pory każda jej książka pozytywnie mnie zaskakiwała i okazywała się wyjątkowa. Udało mi się nawet niedawno uczestniczyć w większości spotkania z pisarką w mojej bibliotece. Z Ostatnimi historiami mam jednak problem.

To historie trzech kobiet z trzech pokoleń: babki, matki i córki, choć o tym, że są spokrewnione, świadczą jedynie bardzo drobne szczegóły przytaczane w kolejnych opowieściach. Poza tym nie mają ze sobą nic wspólnego i w zasadzie te trzy opowiadania mogłyby funkcjonować zupełnie oddzielnie. Motywem powracającym jest śmierć, choć za każdym razem jest ona całkiem inna: w pierwszej historii umiera pies, w drugim – mąż głównej bohaterki, w trzecim – przypadkowo poznany iluzjonista mieszkający akurat w tym samym hotelu. Inne są też reakcje trzech kobiet na te doświadczenia.

Jedną z moich pierwszych myśli było: jak na Tokarczuk to bardzo normalna książka. Są zwyczajne, rzeczywiste bohaterki, jest fabuła osadzona we współczesnych nam czasach, i choć narracja jest nielinearna – raz znajdujemy się w teraźniejszości, za chwilę przenosimy się w przeszłość, by po kilku akapitach znów wrócić do porzuconego dzisiaj – to łatwo się w tym wszystkim odnaleźć. Język też jest zwyczajny, zwłaszcza w porównaniu z chaotyczną narracją Anny In czy senno-poetyckim stylem Domu dziennego domu nocnego.

Najbardziej podobało mi się środkowe opowiadanie: historia starej kobiety, która dawno temu wyszła za mąż bez miłości za znacznie starszego od siebie mężczyznę. A teraz została sama i mówi: Nie potrzebuję już reszty mojego życia. Oddałabym ją za jeden miękki ruch twojej ręki, która chciałaby mnie przygarnąć. Ale nikt nie chce ze mną pohandlować. Wszystkie jej wspomnienia, przywoływane obrazy, to, jak po latach patrzy na mężczyznę, z którym spędziła całe życie – tę część książki z pewnością zapamiętam.

Na czym polega mój problem? Mamy trzy historie, które dobrze się czyta i które z pewnością można uznać za dobrze napisane. Tylko... nie potrafię powiedzieć, co z nich wynika. Nie poruszyła mnie ta książka jako całość, nie wzbudziła we mnie żadnych refleksji ani emocji. Zamysł autorki pozostał dla mnie niejasny, nie wiem, co było głównym przedmiotem jej zainteresowania: czy chodziło o obcość tych trzech postaci, czy o samo doświadczanie wciąż obecnej śmierci, czy może jeszcze o coś innego; wiem, że po zamknięciu książki nie miałam poczucia, że przeczytałam coś ważnego, że czegoś się dowiedziałam o świecie czy człowieku, że cokolwiek się we mnie zmieniło.

Nie przekreślam tej książki i nie twierdzę, że jest zła – może jej po prostu nie zrozumiałam. Ale dla mnie nic specjalnego, czegoś zdecydowanie zabrakło. A może ktoś czytał i mnie oświeci?

Moja ocena: 5/10.