Zasypało mnie

Kōbō Abe, Kobieta z wydm

Wydawnictwo Znak

Kōbō Abe (1924–1993) był bardzo cenionym japońskim prozaikiem, jest uważany za czołowego przedstawiciela japońskiego modernizmu powojennego. Kobieta z wydm jest jego najbardziej znaną i zdecydowanie nienową już książką (po raz pierwszy wydana w 1962 roku), choć podczas lektury w ogóle się tego nie czuje. Podchodzę do tej recenzji z pewną nieśmiałością, bo na okładce napisano, że to „wybitna powieść japońska“ i „arcydzieło literatury światowej“, a mi się ona zwyczajnie nie podobała. Ani trochę.

Głównym bohaterem jest nauczyciel-entomolog, który wyrusza na wydmy w poszukiwaniu nowego gatunku owada – liczy, że dzięki temu jego imię przetrwa na zawsze. Podczas wędrówki traci poczucie czasu i w pewnym momencie jest już za późno, by wracać na piechotę – przypadkowo spotkani mężczyźni proponują mu więc nocleg u jednej z mieszkanek okolicy. Warunki jednogwiazdkowe: spróchniały dom umieszczony w piaskowej dziurze. Ale to tylko na jedną noc, prawda? Rano o wszystkim zapomni, nie jest zresztą francuskim pieskiem. Niestety rano drabiny prowadzącej na górę nie ma, nie ma też żadnego sposobu na wydostanie się z pułapki. Trzeba wybierać piach, który nieustannie osypuje się po zboczach, obciąża dach, oblepia ciało, wdziera się w każdy zakamarek. Trzeba przykrywać twarz szykując się do snu, a czajnik i zapałki owijać plastikową folią. A po chwili piasek już i tak jest wszędzie.

Pomysł jest świetny i ciekawy, sam obraz wszechobecnego piasku, który się sypie, porusza, osacza, atakuje – bardzo sugestywny i czasem faktycznie można poczuć jego smak w ustach. Jednak to według mnie o wiele za mało, a nie podobało mi się wykonanie. Zupełnie nie przemówiły do mnie dziwaczne relacje mężczyzny i kobiety uwięzionych w piaskowej jamie, ich dialogi były sztuczne, podobnie jak wypowiedzi bohatera, które wybitnie mnie drażniły, a którego postać ani trochę mnie do siebie nie przekonała. Narracja – odpowiednio do biegu myśli szalejącego nauczyciela – bywała chaotyczna. Nie podobały mi się też nagminne porównania do owadów (jak najbardziej uzasadnione, wszak to pasja głównego bohatera, ale jednak zbyt częste) ani głębokie rozważania o naturze piasku (wraz z przytaczaniem definicji).

Jedyne, co w moich oczach uratowało nieco tę książkę, to samo zakończenie, które mi się (wreszcie coś!) podobało. Zupełnie za to nie odpowiadał mi styl autora i choć rozumiem, o co w książce chodziło i doceniam koncepcję – nie pojmuję, skąd takie mocne słowa jak „arcydzieło literatury światowej“. Wszak samo przesłanie to trochę mało, by szafować takimi określeniami. Nie przeczę jednak, że komuś może się ta książka podobać – językowe antypatie to kwestia bardzo indywidualna, a ja większość moich wrażeń opieram na emocjach odczuwanych podczas lektury (zniecierpliwieniu, znudzeniu, irytacji). 

Dobrze, że książka była taka krótka...

Moja ocena: 3/10.