Piątkowe spotkanie z poezją - Wacław Oszajca

Teoretycznie wiersze Wacława Oszajcy (ur. 1947) powinny się wpisywać w nurt poezji kapłańskiej – autor jest przecież jezuitą – są jednak na jej tle osobne i inne. Być może dlatego, że poeta zaczął pisać dopiero wtedy gdy zabrakło mu języka, w którym mógłby opowiadać to, co mu zostawało z katechezy i kazań, bo doszedł do wniosku, że nie wszystko można wyrazić językiem katechetyczno-homiletycznym. Nie doświadczenie religijne wysuwa się tu na pierwszy plan, ale zwykłe refleksje. I to jest właśnie ta „reszta większa od całości“.

Oczywiście tematyka religijna się pojawia, ale częściej są to wątpliwości, pytania, a nawet podważanie tradycji, jak na przykład w wierszu Weronika:

nie było ciebie gdy pluli mu w twarz

a gdybyś nawet była

to i tak żołnierze udaremniliby twój zamiar

wymyślili cię ludzie średniowiecza

nie mogąc wybaczyć sobie

swojej tam obojętnej nieobecności

I takie właśnie wiersze bardzo mi się podobają, są ludzkie, proste, szczere, a jednocześnie w pewien sposób odważne. Jest też bardzo ciekawy cykl utworów zainspirowanych obrazami przedstawiającymi sceny biblijne. Szczególnie spodobał mi się Syn Marnotrawny i Abraham ofiarowuje Izaaka.

Syn Marnotrawny – Rembrandt

szedłeś okrężną drogą i

przyszedłeś za późno

kiedy ojciec twój wypatrzył

za tobą oczy i ogłuchł od ciszy

teraz usiłuje cię zobaczyć opuszkami

na próżno

palce zdrętwiały od różańców

za ciebie

I jeszcze inspirowany Biblią kto to był:

co zobaczyła żona Lota

w ostatnim mgnieniu oka

patrząc wstecz

może nic

a może

widziała płonące miasto

i twarz

zasznurowane wargi

dwie blizny

między oczami

jak dwie grudki siarki

w czyje oczy spojrzała żona Lota

że struchlała osłupiała skamieniała

Czasem poeta idzie jeszcze dalej i wręcz wprost opowiada się raczej po stronie zwykłego życia, piękna relacji z drugim człowiekiem niż po stronie samotności poświęconej Bogu. Te utwory mają z jednej strony dość smutną wymowę – czuć w nich trochę żalu za tym, co na zawsze już pozostanie poza zasięgiem poety – z drugiej jednak są piękne jako wielka pochwała życia i tego, co jest (lub może być) udziałem większości z nas, a czego tak często nie doceniamy.

wypadło w niedzielę

nie chciała matka

szyku dni tygodnia mieszać

i urodziła mnie w niedzielę

nie chcąc jednemu człowiekowi

ciała i duszy na wieki zaprzedać

ślubowałem celibat

nie chcąc jak huba

do jednej gałęzi przyrosnąć

domu nie zbudowałem

dzisiaj myślę że pewnie zgrzeszyłem

bo rzeczywiście nie ma domu

a w nim kobiety dla której

byłbym pierwszym i ostatnim

i nie ma dziecka

najpiękniejszego i najmądrzejszego

ze wszystkich dzieci

a więc uczyniłem źle

grzechem jest przecież pomniejszać cud

choćby o ten najsłabszy promyk blasku

cóż poradzić

zawsze przed wielkim słońcem

kryję się w cień

tam więcej życia

***

zwykłe piękno

kiedy widzę tych dwoje

jak w każdym włóknie ciała

w każdej kropelce krwi

unoszą ponad ziemię

spełnienie ognia

kiedy widzę jak matka

kobieta ciężka jak ziemia

przemienia siebie dla synka

w strumyczek mleka

a owłosione łapy ojca

bezpieczne są od snu

kiedy widzę jak starzy oboje

przedłużają dzień

powolnym spacerem

prędzej uwierzę w nieistnienie Boga

niż w przemijalność tego piękna

To tylko niewielki wycinek tego, co można znaleźć w wyborze wierszy z lat 1974-2003 Reszta większa od całości. Utwory bardzo długie i króciutkie, filozoficzne, ale proste, podszyte zwątpieniem, poszukujące odpowiedzi. I posłowie Oszajcy opatrzone starymi fotografiami. Piękna i wspaniała książka mądrego człowieka.

Być albo nie być

pseudoproblem

jestem