Notatki z... "Notatnika" (1)

W tym roku wróciłam do Notatnika Anny Kamieńskiej czytanego parę lat temu: zapisków o wierze, miłości, śmierci, nadziei i rozpaczy, o życiu mądrego człowieka. Zapisków wciąż aktualnych i ważnych. Tak zrodził się pomysł na cykl Notatki z... „Notatnika“ – wypisy z lektur osobistych, prywatnych, których nie wypada, albo nawet nie ma jak recenzować, a o których warto mówić i pamiętać. Niech autorzy tych słów mówią sami za siebie.

Sama Kamieńska o swoich zapiskach:

„Notatnik“ ten wyrósł z brulionów poetyckich, z nałogu zapisywania spostrzeżeń, pomysłów, drobin poezji. (…)

Początkowe partie „Notatnika“ pisała osoba niewierząca, potem zjawia się przełom myślowy i duchowy, pojawia się dramat wiary ciągle niezastygłej, na nowo zdobywanej.

(…)

W tekście tym nie ma literatury, jest sam trud istnienia, kształtowania i potwierdzenia swojej tożsamości w płynnym żywiole czasu. Trud istnienia i trud codziennego umierania. Są ludzie, którzy przeżywają to w sposób naturalny, tak jak się oddycha, dla innych stanowi to wysiłek i mozół w których określanie się w słowie stanowi pomoc. Być mężnym wobec bytu – jak mówi prof. Elzenberg – oto sens tego mozolnego zapisu.

1965

Każda matka musi chyba przeżyć ten okres odtrącenia przez dzieci, okres niechęci i wzgardy. To bolesne, ale konieczne, aby miłość dziecka, miłość interesowna przekształciła się w miłość bezinteresowną, miłość dojrzałą. Trzeba przeczekać – to minie. Każdy okres przejściowy jest bolesny. Jak śmierć.

*

Krytycy piszą o debiutach literackich. Lamentują, że nie ma rewelacji. Rewelacja – to w istocie sprawa odbioru. Coś tu nie jest w porządku. Mamy dziś poetów świetnych, mamy książki rewelacyjne, koło których przechodzi się obojętnie. Z drugiej strony – mamy modne „rewelacje“.

Może to kryteria ocen są źle ustawione.

*

Przypomniałam sobie bombardowanie i to, że poprzedzało je wielkie światło. Najpierw padało z góry to piękne, przeraźliwie jasne, zielonkawe światło, tak jasne, że zdawało się, że uwydatnia każdą zmarszczkę ziemi. To światło prześwietla jak Roentgen całego człowieka, wszystkie komórki, żyły, arterie; wszystko gotowe na śmierć. Uwydatnia i wydobywa na jaw to, co tkwi najgłębiej – strach, zwierzęcy strach ciała.

Światło demaskujące, okrutne, przedśmiertne. I dlatego po nalocie człowiek wstaje jakby ze wstydem, że nei zginął, że jeszcze żyje. Obnażył się już do samej śmierci; to światło wydarło ostatnią spowiedź jego ciała, a człowiek nie sprostał, nie potrafił umrzeć, żyje nadal tchórzliwie i obłudnie.

*

P. lubi słuchać muzyki jazzowej. Zbiera płyty i pocztówki dźwiękowe. Zamęcza cały dom hałasem.

Od pewnego czasu nie słychać płyt. Pytam, co się stało. Odpowiada:

- Adapter odpoczywa, bo nie chcę, żeby mi to spowszedniało. Naumyślnie nie słucham.

Dlaczego nie jesteśmy dość mądrzy, aby dbać o to, by miłość nie spowszedniała, by nie spowszedniał najbliższy człowiek? Trzeba, aby i miłość odpoczywała.

To nie oziębłość. T miłość odpoczywająca.

*

Moja Lubelszczyzna, mój Krasnystaw w śniegu, we mgle i szronie, skuty mrozem. Chłopi, bezdomny dziadek, baby okutane w chustki, gromady dzieci. Mam im mówić o poezji. Moja bezradność. Mój wstyd. Ich obojętna uprzejmość.

*

Niebo skrzypi piórami nieczytanych poetów.

*

Sromotny stan kultury literackiej w Polsce. Uczony matematyk, profesor uniwersytetu chwali się, że nie rozumie poezji współczesnej.

*

Obwarować się smutkiem i rozpaczą. Tworzyć z nich szaniec obronny. Dla siebie i swojej wewnętrznej radości.

*

Źle. le. Tym lepiej. Im bliżej dna, tym prędzej podbiję się znów w górę.

*

Kobiety starzeją się szybciej ciałem niż sercem. Stąd niedopasowanie gestu, zachowania. Nie nadążają za swoim wiekiem.

*

Jedyny sposób, żeby napisać prozę – to dla mnie praca spokojna, systematyczna, powierzenie się słowom. Budowanie. Bryłka po bryłce. Jak ptak lepi gniazdo.